Wie zich wil amuseren, moet een taal leren

De meeste mensen kennen de gamewereld via kleppers als FIFA of Fortnite. Grote titels die door ontwikkelfabrieken van honderden werknemers worden geproduceerd voor een breed publiek. Het is echter in de onderbuik van de industrie, waar kleine studio’s experimenteren met nieuwe ideeën, dat unieke games zoals Heaven’s Vault geboren worden.

Ik sla mijn sjaal voor mijn gezicht om me te beschermen tegen de gure wind terwijl ik de half door de tijd opgeslokte rails probeer te volgen. Mijn hulprobot wijst me in de verte op een ontspoorde transportkar. Werd deze maan in een ver verleden gebruikt voor mijnbouw?  Hurkend zoek ik beschutting voor de schurende windstoten. Er zit hier beduidend minder zuurstof in de lucht dan op mijn thuisplaneet. Onder een dikke laag vuil ontdek ik op de flank van het mijnkarretje een korte inscriptie in een lang vergeten taal. 

Ik blik weg van het scherm naar het notaboekje waar ik de voorbije uren zwierig symbolen in heb gekribbeld. Je hoeft geen aantekeningen te maken om de unieke taalpuzzel - het kloppend hart van Heaven’s Vault - te kraken, maar het versterkt wel de band met ruimte-archeologe Aliya Elasra aan wie je gestalte geeft. In tegenstelling tot die andere digitale schattengraafster Lara Croft voert zij wel degelijk archeologisch onderzoek uit. Dat klinkt minder spannend dan het beroven van een graftempel vol dodelijke valstrikken, maar onderschat nooit de kick van een academische openbaring.     

Symboolslingers

De aloude symbooltaal die de Britse studio inkle samenstelde, werd geïnspireerd door Egyptische hiërogliefen. Daarop monteerden ze een systeem gebaseerd op naamvallen om zo tot een fictieve doch grammaticaal functionerende taal te komen. Bij aanvang kan je de inscripties enkel proberen ontcijferen aan de hand van omgevingsfactoren en berekend giswerk. Elk symbool heeft vier mogelijke vertalingen en het is aan jou om de juiste te kiezen. Zonder referentiekader is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Is de inscriptie boven een toegangspoort een begroeting of een waarschuwing? Staat iets wat op een bliksemschicht lijkt voor gevaar of betekent het net leven?

Kan je dezelfde vertaling van hetzelfde symbool in een andere context toepassen, zal Aliya concluderen dat dit correct is. Gaandeweg bouw je zo een woordenschat op die je kan gebruiken om betekenissen van gelijkaardige symbolen af te leiden. Je geijkte woordenboek heb je tevens nodig bij het vertalen van complexe symboolslingers, die tegelijk de diepgang van het vertaalsysteem illustreren als je inzicht verschaffen in de grammaticale opbouw van de taal. Zo kan je ontdekken dat bepaalde symbolen het woordtype (bv. substantief of werkwoord) van het volgende symbool aankondigen - een gegarandeerd eurekamomentje!

Wetenschappelijke methode

Het is overigens geen hinderpaal wanneer je minder in touch bent met je innerlijke Champollion. Het correct interpreteren van de taal biedt meer context bij het verhaal, maar geen enkele vertaling staat tussen de speler en de eindgeneriek. Je kennis van de geschiedenis kan je houding ten opzichte van andere personages, waarmee je filosofisch in dialoog treedt over thema’s als familie, kolonialisme en religie, wel veranderen, wat opnieuw een impact heeft op het verhaal. Zweer je trouw aan de academische wetten van je alma mater of schuilt achter de ivoren perfectie een donker kantje? Het verhaal, dat begint met de speurtocht naar een vermiste professor en evolueert richting de ontdekking van een verloren beschaving, pusht je niet in een bepaalde richting en laat je - de wetenschappelijke methode indachtig - vrij om conclusies te trekken uit hetgeen je gevonden hebt. Elke nieuw ontdekte archeologische site en elke nieuwe inscriptie kan je perspectief op de zaken doen veranderen. Zelden een game gespeeld waarin de ervaring van het ontdekken zo centraal stond.

Avontuurlijk concept

Herspeelbaarheid is vaak de achilleshiel van verhalende games, maar Heaven’s Vault lost dit erg elegant op. Na een initiële speelbeurt kan je de reis nogmaals aanvatten met behoud van je correcte vertalingen. Met meer kennis van de taal is de kans groot dat je de wereld anders ervaart, het verhaal een andere wending neemt en je op plekken komt waar je nog niet eerder was. Een dusdanig avontuurlijk concept gekoppeld aan een aparte grafische stijl heeft in de mainstream jammer genoeg weinig overlevingskans. Ironisch, want het is uitgerekend dit type atypische games - zonder vliegensvlugge reflexen en ingewikkelde knoppencombinaties - dat het soms gesloten medium nodig heeft om een breder publiek aan te spreken. Het zevenkoppige team bij inkle bewijst met Heaven’s Vault alvast dat je geen grote studio moet zijn om indrukwekkende games te maken.